Η Αίγινα είχε πολλές δραματικές στιγμές στην μακραίωνη ιστορία της και βίωσε πολλές καταστροφές. Παρόλα αυτά ο ιστορικός της πλούτος έχει αφήσει αρκετά και σημαντικά μνημεία του παρελθόντος της.

Ο ναός της Αφαίας είναι αναμφισβήτητα το σημαντικότερο αρχαίο μνημείο της Αίγινας. Είναι, επίσης, το σημαντικότερο μνημείο της αρχαϊκής περιόδου της Ελλάδας. Δεσπόζει στην κορυφή ενός πευκόφυτου λόφου στο βορειοανατολικό μέρος της Αίγινας, λίγο πρίν τον οικισμό της Αγ. Μαρίνας. Στην θέση αυτή υπήρχε λατρευτική δραστηριότητα ήδη από τη προελληνική εποχή. Ο ναός κτίσθηκε γύρω στο 500 π.Χ. και είναι ο δεύτερος πώρινος, που οικοδομήθηκε στην ίδια περίπου θέση και με τον ίδιο προσανατολισμό. Ο πρωιμότερος δωρικός ναός, που χρονολογείται περίπου στο 570 π.Χ., καταστράφηκε από πυρκαγιά γύρω στο 510 π.Χ. Η αθηναϊκή επιβολή στην Αίγινα από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. έφερε την σταδιακή παρακμή του ιερού και προς το τέλος του 2ου αι. π.Χ. ο χώρος είχε πια εγκαταλειφθεί.

Σήμερα τον επισκέπτη τον υποδέχεται ο θαυμάσιος ναός γυμνός από τον γλυπτό του διάκοσμο. Ολος ο γλυπτὸς διάκοσμος των αετωμάτων, το αριστούργημα της αρχαϊκής γλυπτικής, βρίσκεται στην Γερμανία, στην γλυπτοθήκη του Μονάχου. Τα γλυπτά των αετωμάτων και τα ακρωτήρια της στέγης ήταν από παριανό μάρμαρο. Το θέμα και των δύο αετωμάτων είναι οι δύο Τρωϊκές εκστρατείες, στις οποίες διακρίθηκαν οι Αιγηνίτες ήρωες Τελαμών και Αίας. Το δυτικό αέτωμα απηχεί την αισθητική του 6ου αι. π.Χ., ενώ το ανατολικό, με τη μεγαλύτερη κινητικότητα των μορφών και την απουσία σχηματοποίησης, παραπέμπει στις αρχές του 5ου αι. π.Χ.

Αλλα αρχαία μνημεία της Αίγινας είναι ο αρχαιολογικός χώρος της Κολώνας και ο ναός του Ελλανίου Διός. Ο αρχαιολογικός χώρος της Κολώνας είναι ο χώρος της αρχαίας ακρόπολης της πόλης της Αίγινας. Μιά θέση με κατοίκηση από τα προϊστορικά χρόνια. Σώζονται μηκυναϊκά τείχη, τα θεμέλια του ναού του Απόλλωνα και κτίσματα μέχρι και τα μεσαιωνικά χρόνια. Ο ναός του Ελαννίου Διός είναι τα ερείπια ενός ιερού που βρίσκεται κοντά στην κορυφή του όρους Ελλάνιο (532μ.) στο ΝΔ ἀκρο του νησιού.

Το πιό σημαντικό μεσαιωνικό μνημείο της Αίγινας είναι η Παλαιοχώρα. Πρόκειται για την μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού, που η ζωή της διήρκεσε σχεδόν 1000 χρόνια (9ος-19ος αι.) Στον οικισμό σώζονται πολλές εκκλησίες με αξιόλογες βυζαντινές αγιογραφίες. Είναι ένας μαγευτικός τόπος, που παρασέρνει τον επισκέπτη στο παρελθόν. Η Παλαιοχώρα βρίσκεται απέναντι από το μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου.

Το μεταβυζαντινό (17ος αι.) μοναστήρι της Χρυσολεόντισσας ήταν για αιώνες το πνευματικό κέντρο του νησιού. Είναι κι αυτό άλλο ένα φρουριακό κτήριο της ενδοχώρας σαν αποτέλεσμα της διαρκούς απειλής των πειρατών. Το μοναστήρι βρίσκεται 3χλμ νότια αυτού του Αγίου Νεκταρίου. Το πανηγύρι του στις 15 του Αυγούστου είναι το μεγάλο πανηγύρι του νησιού.

Η πόλη της Αίγινας κατά την διάρκεια των χρόνων λίγο πρίν έως και λίγο μετά την επανάσταση του 1821 έζησε μια ιδιαίτερη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Σε αυτά τα χρόνια έγινε η κατοικία πολλών σημαντικών προσωπικοτήτων και οικογενειών της Ελλάδας, ενώ χρημάτισε και για μερικούς μήνες πρώτη πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους. Αυτή η περίοδος έχει αφήσει στην πόλη πολλά αρχιτεκτονικά σημάδια των χρόνων εκείνων. Μεταξύ αυτών διακρίνονται:

• Το Αρχαιολογικό Μουσείο, ίδρυμα του Ιω. Καποδίστρια (1828) και πρώτο μουσείο της Ελλάδας. Από το 1980 το μουσείο στεγάζεται στον αρχαιολογικό χώρο της Κολώνας.
• Το Κυβερνείο, η έδρα της πρώτης ελληνικής κυβέρνησης και κατοικία του Ιω. Καποδίστρια.
• Η Μητρόπολη της Αίγινας, όπου ορκίστηκε η πρώτη ελληνική κυβέρνηση και χρησίμευσε και σαν πρώτη βουλή.
• Το Εϋνάρδειο Διδασκαλείο, το πρώτο νεοκλασικό κτήριο της Ελλάδας (έργο του Στ.Κλεάνθη), που στέγασε την πρώτη παιδαγωγική ακαδημία της Ελλάδας.
• Το Ορφανοτροφείο είναι το πρώτο δημόσιο κτήριο που χτίστηκε στην ελεύθερη Ελλάδα. εκεί στεγάστηκε η πρώτη Εθνική Βιβλιοθήκη, το πρώτο Εθνικό Τυπογραφείο και το πρώτο Εθνικό Ωδείο.

Στην πόλη της Αίγινας, επίσης, υπάρχει ο πύργος του Μάρκελλου. Ενετικός πύργος του 17ου αι. που σήμερα στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου της Αίγινας.